Certer van een Boeier na de aldernieuste wijste, gelijck die zelve af
hebbe gemeeten terwijl dat wiert gebout.
Lang over steeven 86 voet, wijt 20 voet, hol 9¼ op zijn uitwaetering.
De kiel vierkant 14 duim. Stevens zijn dik 1 voet: d'achter-steven is onder
breet 6 voet: de voor-steven valt 8 voet, d'achtersteven is 1¼ voet:
voor opgezet 6 voet: achter 7 v. 't Vlak is wijt 15 v., rijst 2 duim, op zijn
boeigang wijt 19 voet 2 duim. De buickstucken dik 9 d., aen de kimmen 8 duim.
De zitters dik op de boei-gang ½ voet, den Oplangen ½ voet,
boven 4½ duim. 't Kolzem dik 9 duim, onder de mast achter 6 of 7 duim.
De Kimwaegers dik 4 d. Op 't vlack gewagert met 2 duims plancken, tot aen de
balck-wagers toe: de Balck-waegers dik 4 duim: de balcken dik 10 of 11 duim:
elke balk heeft twee knies op en neer, en 2 langs scheeps, zoo 't valt. De
waterborden of lijf-houten 4 duim, d'overloop van 2½ duims deelen. De
Barkhouten dik ½ voet, breet 1 voet: zeg d'onderste: het derde
berck-hout 4 duim, breet 10 duim.
De vullingen wijt 6 duim: de vulling tusschen 't ree-hout en bovenste
berk-hout breet 10 duim, dik 5 duim. 't Ree-hout breet 6 of 7 duim: de
Ree-houten het wijtste te midden-scheep, voor en agter toe loopende, ruim
wederzijts 1 voet. 't Voor-onder lang 10 voet, van de binne-kant van de
steven, waer de koien en kombuis in zijn, 't rookgat gaet voor 't braetspit
uit. Het Braet-spit dik 20 duim. Het Bezaens-masjen, 't geen zeer kein is,
komt achter aen, even voor 't leuning-bortjen te staen. Hier achter wert
zomtijts een klein hutjen opgemaekt, om iets in te bergen, of ook wel voor
kojen dienende.
Het kiste-luick groot 4 voet. Het groote luik lang 10 voet, breet 7 voet.
De roef lang 14 voet, staet op 't verdek, en wordt in twee of drie afschutzels
verdeelt, deze dient tot berging van zeil en treil, touw enz., en oock voer
slaep-plaetzen. De kajuit is lang 10 voet, van de binne-kant der steven af te
meten. De Kajuits vloet staet 3½ voet beneden de overloop, hy zackt een
weinig naer achteren toe. Het wulf is drie voet boven de overloop, daer men 't
met een trapjen neer treet. De bezaens-mast-banck, staet in een doft
bov&etilde; de kajuit, is niet zeer zwaer, en wort gemaekt na welgevallen.
De groote mast heeft 6 palm in zijn midlijn, zy is lang naer welgevallen;
staet weinig voor over in 't gemeen. Het Roer is dik 10 duim boven, onder van
een dikte met de steeven. Zijn pen komt tusschen de doft en kajuits wulft in.
De man te roer staet voor de kajuit. Het opzetten van den overloop voor en
achter, dient om 't overkomende zeewater te loozen, en die plaetzen droog te
houden.
De Zwaerden die weinigh onder't Ree-hout vast zijn gepent, steeken 2 voeten
dieper als de kiel van het schip in zee; breet onder naer welgevallen van den
Bouw-meester. En terwijl zy dienen om het schip van afdrijven te weerhouden,
zijn de grootste zwaerden het dienstigst aen de schepen, ten waere al te
groot, moejelijk te beheeren zijn. Zonder zwaerden bezwaerlijck licht gaende
schepen wenden: zy doen het Schip in't water vast staen, en gelijk als op een
spil draeien. Daer weinig water onder de kiel is, draeien de schepen
ligtelijk; om dat weinig waeter weinig afdrift kan veroorzaken.
Men maeckt aen groote Schepen geen Zwaerden, om dat hen geeiste grote tegen
water en wint niet bestendig en zouden zijn, ofte bequamelijck beheert konnen
werden. De Steven en kiel werden voor met een eizere bant wederzijts t'zaem
geklonken.
Hoemen Boejers en Galjoots behoorde te maeken, die naer Rouaen varen; en
een oordeel over deze vaertuigen.
Daer werdt veel geredenkavelt over 't bouwen der Boeiers of Galjoots, die van
hier na Rouaen in Vranckrijck varen; dees wil zoodanigh, en een ander een
andere Certer gevolght hebben, om ten bequaemste de waren over te voeren, waer
in veel overleggingen dienen waergenomen te zijn, hy moet door zee, rivier, en
waeter dat droog loopt. t'Zee is een lang Schip met een diep gaende kiel nut;
op rievieren die ondiep zijn, prijst men 't platbodemt vaertuig, en op
droogtens loopt het lange vaertuig noot van de lende te breecken, en in zee,
de korte van niet te konnen rijzen en van de golven bedeckt te werden. Waerom
niet zonder reden is, dezelvige te voorzien met stijve lendenen, en kielen
zwaer in 't midde, dog ondiep, waer en tegen de zwaerden vergroot, om in zee
het afdrijven met een ondieper kiel beter te beletten, en het vlak min te doen
rijzen, als gewoonlijk om niet om te slaen, of ongeval te lijden, wanneer de
scheepen op droog zitten, en in 't algemein is raetzaem, geen Boejers of
Galjoots al te zwaer en groot te maken, om dat in dier gevalle de Gaffel of
het Ziel als 't quaet weert, niet is te beheeren zwaertens halve, en de mast
het schip zeer doet slingeren, in duicken en waeter vangen. Maer 't is te
raden in steê van Galjoots of Boeiers van 70 last, gelijck die van dees
nevengaende Certers zijn: Boots met drie masten te bouwen, welck bequamer te
redden, gemackelijcker te beheeren, min af drijven, en meer weg spoeden, die
na alle weer en windt, zeil konnen minderen en vermeerderen.
Tot Rotterdam werden Draeioverboorden gemaekt, welker Roerstok agter
de Bezaens-mast vaert, die op een leningtje staet. Hun verblijfplaets gaet met
een stulp-luik voor de Mast neder, behalven dat zy een klein hockjen onder 't roer hebben.
Nicolaes Witsen: Aeloude en hedendaegsche scheeps-bouw en
bestier: Waer in wijtloopigh wert verhandelt, de wijze van
Scheeps-timmeren, by Grieken en Romeynen: Scheeps-oeffeningen,
Strijden, Tucht, Straffe, Wetten en gewoonten. Beneffens
evenmatige grootheden van Schepen onses tijts, ontleet in
alle hare deelen: Verschil van bouwen tusschen uitheemschen
en onzen landaert: Indisch Vaertuygh: Galey-bouw:
hedendaegsche Scheeps-plichten: Verrijckt met een reex
verklaerde Zee-mans spreeck-woorden en benamingen.
Doorgaens verciert met vele Kopere platen.
Casparus Commelijn; Broer en Jan Appelaer, Amsterdam, 1671.
4to, (16), 516, 40, (4) pp, 116 plates.
pp 163-164.
Transcribed by
Lars Bruzelius
Sjöhistoriska Samfundet | The Maritime History Virtual Archives |
Shipbuilding.
Copyright © 1997 Lars Bruzelius.